การสืบพันธุ์ของสาหร่าย

     มีทั้งการสืบพันธุ์แบบไม่มีเพศ (asexual reproduction) และการสืบพันธุ์แบบมีเพศ (sexualreproduction)การสืบพันธุ์แบบไม่มีเพศ สาหร่ายสามารถสืบพันธุ์หรือแพร่พันธุ์ได้โดยไม่ต้องอาศัยเพศ จำนวนโครโมโซมก็ไม่เปลี่ยนแปลง ถ้าสภาพแวดล้อมปกติไม่เปลี่ยนแปลง เช่น ไม่ร้อนจัด ไม่หนาวจัด น้ำที่สาหร่ายนั้นอาศัยอยู่ยังคงมีอย่างปกติไม่แห้ง สาหร่ายส่วนใหญ่ก็จะสืบพันธุ์แบบไม่มีเพศ ซึ่งมีวิธีต่าง ๆ ตามชนิดของสาหร่ายดังนี้

1. fragmentation วิธีการนี้จะเกิดขึ้นกับสาหร่ายที่มีรูปร่างเป็นลายโดยสายเซลล์จะขาดออกจากกันเป็นท่อน ๆ แต่ละท่อนสามารถเจริญเป็นทัลลัสใหม่ได้ เช่น Spirogyra, Mougeotia เป็นต้น
2. โดยการแบ่งเซลล์ออกเป็น 2 เซลล์ (cell division) มักจะเกิดกับสาหร่ายพวกเซลล์เดียว เช่น Protococcus, Chlorella เป็นต้น
3. โดยการสร้างสปอร์ (asexual spore) สาหร่ายแต่ละชนิดจะมีสปอร์ไม่เหมือนกัน สปอร์บางชนิดเคลื่อนที่ได้เรียก z00spore ทั้งนี้เพราะมี Ilagellun สปอร์บางชนิดเคลื่อนที่ไม่ได้เรียก nonmotile sporeสปอร์เหล่านี้จะอยู่ภายใน sporangium สาหร่ายที่มีสปอร์ที่เคลื่อนที่ได้ เช่น chlamydomonas, Oedogoniurn, Cladophora เป็นต้น ส่วนสาหร่ายที่มีสปอร์ที่เคลื่อนที่ไม่ได้จะพบใน Chlorella, Pithophora, Chlorococcur เป็นต้น
4. โดยการสร้างโคโลนีใหม่ อยู่ภายในโคโลนีเดิม ซึ่งมีทั้งโคโลนีที่เคลื่อนที่ได้และเคลื่อนที่ไม่ได้สาหร่ายที่สร้างโคโลนีเดิม ได้แก่ Volvox, Eudorina, Pandorina เป็นตัน สาหร่ายที่สร้างโคโลนีใหม่และเคลื่อนที่ไม่ได้ เช่น Scenedesmus เป็นต้น

     การสืบพันธุ์แบบมีเพศ มีอยู่หลายแบบด้วยกัน แต่หลักการสำคัญในการสืบพันธุ์แบบมีเพศ นั้น สาหร่ายจะสร้างเชลล์พิเศษขึ้นในทัลลัสสำหรับทำหน้าที่สืบพันธุ์โดยเฉพาะ เรียกเซลล์นี้ว่า gamete มีจำนวนโครโมโซม 1 ชุด (I) เซลล์นี้จะอยู่ภายใน gamclangum เมื่อ gamete 2 เซลล์มาจับคู่และรวมตัวกันก็จะได้ zygote ซึ่งเป็นเซลล์ที่มีนิวเตลียสมีจำนวนโดโมโซม 2 ชุด (2n)

     หลักการสำคัญก็มีเช่นนี้ แต่วิธีการสร้าง gamete และการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นหลังจากเกิด zygoteแล้วก็มีหลายแบบตามแต่ชนิดของสาหร่ายดังนี้

1. Isogamy หรือ Conjugation เป็นวิธีการที่ isogamete 2 ตัวมารวมกัน isogamete คือ gamete ที่มีรูปร่างลักษณะคล้ายคลึงกัน ขนาดเท่ากัน เมื่อ isogamete มารวมกันแล้วได้ zygote เกิดขึ้น zygote นี้จะเปลี่ยนแปลงเป็นสปอร์ที่มีโครโมโซม 2 ชุดเท่า zygote ผนังหนา ทนต่อความแห้งแล้งและดินฬาอากาศที่ไม่เหมาะสมได้ เรียกสปอร์นี้ว่า zygospore เมื่อถึงฤดูฝน มีน้ำ อุณหภูมิและแสงสว่างที่พอเหมาะ zygospore ก็จะเจริญเป็นทัลลัสใหม่ โดยนิวเคลียสของ zygospore จะแบ่งตัวแบบไมโอซิสเสียก่อน ได้เซลล์ซึ่งมีโครโมโซมเพียงชุดเดียวและเซลล์เหล่านี้ก็เจริญเป็นทัลลัสใหม่ดังกล่าวแล้ว ในบางกรณี zygote ก็ไม่เปลี่ยนเป็น zygospore แต่จะงอกเป็นทัลลัสใหม่เลย

2. Heterogamy หรือ Oogamy หรือ Fertilization คือวิธีการที่ heterogamete มารวมกัน hetero-gamete คือ gamete ที่รูปร่างไม่เหมือนกัน ขนาดไม่เท่ากัน ถ้า beterogamete ตัวหนึ่งมีขนาดใหญ่กว่าอีกตัวหนึ่งและเคลื่อนที่ไม่ได้เรียก eg3 ส่วน gamete อีกตัวหนึ่งมีขนาดเล็กกว่าและเคลื่อนที่ได้เรียก sperm เชลล์ของทัสลัสของสาหร่ายในระยะก่อนสร้าง gamete จะมีนิวเคลียสที่มีโครโมโซม 2 ชุด และเมื่อจะสร้าง gamete ก็จะมีการแบ่งนิวเคลียสของเซลล์ที่จะทำหน้าที่เป็นเซลล์สืบพันธุ์แบบไมโอชิส เสียก่อนแล้วจึงสร้าง gamete ดังนั้นนิวเคลียสของ ganete แต่ละเซลล์จึงมีโครโมโซมเพียงชุดเดียว และเมื่อ gamete 2 เซลล์มารวมกันจึงเป็น zygote ที่มีโครโมโซม 2 ชุด ซึ่งจะเจริญไปเป็นทัลลัสใหม่ หรือ zเgote นั้นจะเปลี่ยนแปลงเป็นสปอร์ที่มีผนังหนาเรียก oospore ทนต่อความแห้งแล้งที่ไม่เหมาะสมได้เป็นเวลานาน เมื่อสภาวะแวดล้อมเหมาะสมเมื่อใด oospore ก็จะงอกเป็นทัลลัสใหม่ได้

gametangiun เป็นอวัยวะพิเศษที่ทัลลัสของสาหร่ายสร้างขึ้นมาหรือเปลี่ยนแปลงมาจากเซลล์ธรรมดา(vegetative cell) เพื่อให้เป็นที่กำเนิดของ gamete ถ้าเป็น male gametangium เรียกว่า antheridium มีหน้าที่ผลิต sperm หรือ antherozoid ถ้าเป็น female gametangium เรียกว่า oogonium ทำหน้าที่ผลิต female sex cell หรือ egg

ที่มา : มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์