ลำต้น – ฟ้าทะลายโจรเป็นไม้ล้มลุก มีลำต้นสูงประมาณ 30-100 เซนติเมตร ลำต้นมีลักษณะเป็นสี่เหลี่ยม ผิวลำต้นมีสีเขียวเข้ม ลำต้นตั้งตรง ต้นอ่อนตั้งตรง แตกกิ่งปานกลาง มีทรงพุ่มโปร่ง ต้นโตเต็มที่แตกกิ่งมาก มีทรงพุ่มค่อนข้างหนา

ใบ – ใบฟ้าทะลายโจร ออกเป็นใบเดี่ยว ตรงข้ามกันเป็นคู่ๆบนกิ่ง มีก้านใบสั้นมากติดกิ่งหรือเกือบไม่มีก้านใบ ใบมีรูปหอกยาว โคนใบสอบแคบ ปลายใบเรียวแหลม แผ่นใบมีสีเขียวเข้ม และเป็นมัน ขนาดใบกว้างประมาณ 2-3.5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 3-6 เซนติเมตร แผ่นใบ และขอบใบเรียบ

ดอก – ดอกฟ้าทะลายโจร แทงออกเป็นช่อบริเวณซอกใบที่ปลายกิ่ง แต่ละกิ่งมีช่อดอก 4-12 ช่อ และออกด้านเดียวที่ซอกใบด้านใดด้านหนึ่ง แต่ละช่อดอก ยาวประมาณ 2.5-10 เซนติเมตร แต่ละช่อมีดอกย่อยออกเรียงกันเป็นดอกเดี่ยวหรือออกเป็นคู่ 6-12 ดอก
ดอกย่อยมีก้านช่อดอกยาว 1-5 เซนติเมตร ดอกย่อยมีขนาดเล็ก ประกอบด้วยกลีบรองดอก 5 กลีบ สีเขียว และมีขนปกคลุม มีโคนกลีบเชื่อมติดกันเป็นหลอด ปลายกลีบเรียวแหลม ยาวประมาณ 3 มิลลิเมตร ถัดมาเป็นกลีบดอก 4 กลีบ ประกอบด้วยกลีบดอกด้านบน 3 กลีบ แผ่นกลีบมีสีขาว และโคนกลีบด้านในมีสีม่วงประ ส่วนกลีบล่างมี 1 กลีบ ขนาดกลีบใหญ่กว่ากลีบด้านบน ขอบกลีบ และปลายกลีบงุ้มเข้าหากลางดอก แผ่นกลีบมีสีขาว มีสีม่วงประเป็นแถบยาวที่กลางกลีบ ถัดมาตรงกลางมีเกสรตัวผู้ 2 อัน ก้านเกสรยาวโผล่เหนือกลีบดอก ก้านเกสรมีสีขาว และมีขนสีขาวปกคลุม อับเกสรมีสีม่วง ถัดมาเป็นเกสรตัวเมีย 1 อัน ก้านเกสรมีสีม่วง มีขนสั้นปกคลุม และสั้นกว่าก้านเกสรตัวผู้ ส่วนด้านล่างเป็นรังไข่ 1 อัน ทั้งนี้ ดอกจะทยอยบานจากโคนช่อไปปลายช่อ

ผล – ผลฟ้าทะลายโจรมีลักษณะเป็นฝัก ฝักมีรูปทรงกระบอก คล้ายฝักต้อยติ่ง ฝักอ่อนกลม ฝักแก่มีร่องแบ่งเป็นพู 2 พู โคนฝัก และปลายฝักแหลม ฝักอ่อนมีสีเขียว เมื่อแก่เต็มที่จะเปลี่ยนเป็นสีดำ และปริแตกตามร่องในแนวยาว เพื่อให้เมล็ดร่วงลงดิน ขนาดฝักประมาณ 2-3 มิลลิเมตร ยาวประมาณ 2-3 เซนติเมตร ด้านในฝักจะมีเมล็ดทรงกลมขนาดเล็ก สีน้ำตาลอมดำ จำนวนมาก ซึ่งจะเรียงอยู่ในพู 2 พู

ที่มา : กรมส่งเสริมการเกษตร